Sardegnia

SARDEGNIA – SARDYNIA, jest to wyspa na Morzu ŚrĂłdziemnym. 23,8 tys. km2. 1,6 mln mieszkańcĂłw (1991). Wraz z sąsiadującymi wyspami stanowi niezaleĹźny region autonomiczny Włoch. Stolicą regionu jest Cagliari. Inne większe miasta regionu to: Alghero, Sassari, Oristano, Olbia, Nuoro. Główną rzeką jest Tirso.

Wyspa obejmuje powierzchnię wyĹźynno-gĂłrska, najwyĹźszy szczyt - La Marmora (1834 m n.p.m.). Występują niewielkie niziny na wybrzeĹźu.

Główną atrakcją wyspy jest wybrzeże, zwłaszcza Szmaragdowe Wybrzeże - Costa Smeralda, z bajeczną i ekskluzywną miejscowością Porto Cervo stworzoną w latach 60 XX w. przez multimiliardera Aga Khana i Archipelag Magdaleny – Arcipelago di Maddalena sprawiający niezapomniane wrażenia, szczególnie Spiaggia Rosa, plaża z różowym koralowym piaskiem. Także mniej znane miejscowości wypoczynkowe przyciągają złotym piaskiem i szmaragdowym niezwykle czystym morzem. Tutejsze warunki di nurkowania, żeglowania i innych sportów wodnych nie mają sobie równych. Najeźdźcy pozostawili tutaj ślady swej przeszłości, ale głównie na wybrzeżu gdyż piękne wnętrze wyspy jest mało gościnne i trudno dostępne. Jeżeli wybierzemy się w głąb wyspy, najlepiej w góry Gennargentu, przekonamy się, że obyczaje, tradycje i sposób życia pozostały takie jak przed wiekami. Spotkamy tutaj tajemnicze Nuraghi, zbudowane przez liczne plemiona w 1500–500 r. p.n.e., oraz Tombe dei Giganti – grobowce władców pierwszych plemion. Warte uwagi są osady i grobowce Anghelu Ruju i Arzachena. Warto odwiedzić Orgosolo, miasteczko gdzie wszystkie domy, a nawet przydrożne kamienie są pokryte murales, czyli różnego rodzaju malunkami ściennymi (grafiti). Cagliari to miasto z ładną starówką, pięknymi plażami i przybrzeżnymi jeziorami pełnymi flamingów, natomiast Alghero to spokojne miasteczko turystyczno portowe, zwane barcelonettą ze względu na panowanie Katalończyków w mieście przez ponad 400 lat. Tradycje i zwyczaje katalońskie pozostały do dzisiaj, o okolicy znajdują się piękne Jaskinie Grotta di Nettuno, które koniecznie należy zobaczyć.

---

HISTORIA

W około III tysiącleciu p.n.e. zamieszkana prawdopodobnie przez ludność iberyjską i liguryjską, ktĂłra pozostawiła wielkie megalityczne budowle, tzw. nuraghi. IX w. p.n.e. powstały pierwsze osiedla fenickie. VI p.n.e. zajęta została przez KartagińczykĂłw. Po I wojnie punickiej, w 238 r. p.n.e. opanowana została przez Rzymian. W początkach III w. n.e. chrystianizowana a w V-VI w. kontrolę nad wyspą sprawowali Wandalowie, następnie do początkĂłw VIII w. była pod panowaniem Bizancjum. W 711 r. została zajęta przez ArabĂłw, a w XI w. powrĂłciła pod panowanie władcĂłw chrześcijańskich. Sardynia była przedmiotem długoletniej rywalizacji Genui i Pizy. W 1295 r. nadana przez papieĹźa Bonifacego VIII Aragonii, i opanowana przez nią ostatecznie na początku XV w. Do 1713 r. była we władaniu hiszpańskim (od 1478 r. jako wicekrĂłlestwo). W 1708 r. zajęta została przez Wielką Brytanię, a w 1714 r. na mocy traktatu z Rastatt przyznana została Austrii. W 1720 r. Sardynia została przekazana księciu Sabaudii Wiktorowi Amadeuszowi II jako rekompensata za utratę Sycylii. Po połączeniu z Sabaudią i Piemontem utworzyła KrĂłlestwo Sardynii. W 2. połowie XIX w. był to główny ośrodek walki o zjednoczenie Włoch. W roku 1859 po wojnie z Austrią uzyskała Lombardię pod władanie. Od 1861 znajduje się w zjednoczonym KrĂłlestwie Włoskim, od 1948 r. otrzymała status niezaleĹźnego regionu autonomicznego Włoch.

---

PRZEMYSŁ

Rozwinięta jest tutaj uprawa zbóż, roślin strączkowych, winorośli, drzew cytrusowych, tytoniu, oliwek, oraz hodowla owiec i rybołówstwo, głównie połów sardynek, tuńczyków, ostryg, skorupiaków. Odbywa się eksploatacja rud żelaza, cynku, ołowiu, węgla kamiennego, brunatnego. Znajdują się liczne zakłady przemysłu metalurgicznego, petrochemicznego, chemicznego, metalowego, włókienniczego, spożywczego. Rozwinięte jest rzemiosło artystyczne (koronki, gobeliny). Jest to region turystyczny o światowej sławie z licznymi kąpieliskami morskimi.

---

WARTO ZOBACZYĆ

Alghero, Anghelu Ruju, Arzachena, Barbaglia, Barumini, Cagliari, Szafirowe Wybrzeże – Costa Smeralda, Dorgali, Grotta di Nettuno, Grotta Bue Marino, Wyspa – Isola di Sant`Antioco, Archipelag Magdaleny – Arcipelago di Maddalena, Nuoro, Olbia, Orgosolo, Oristano, Palau, Santa Teresa di Gallura, Sassari